Λίγα λόγια για τους Νεφρούς

Οι νεφροί είναι τα φυσικά φίλτρα του οργανισμού που έχουν ως σκοπό την αποτοξίνωσή μας από τις βλαβερές και άχρηστες ουσίες. Λειτουργούν ως “μονάδες καθαρισμού” οι οποίες αποβάλλουν τις περιττές και επικίνδυνες ουσίες από το αίμα με τα ούρα. Η απομάκρυνση των τοξινών και των πλεοναζόντων υγρών από το αίμα είναι από τις κύριες λειτουργίες των νεφρών, οι οποίοι καθημερινά φιλτράρουν και καθαρίζουν 200 λίτρα αίματος περίπου. Η παραγωγή των ούρων είναι μια εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία, απαραίτητη για τη διατήρηση μίας σταθερής ισορροπίας των χημικών συστατικών του σώματος. Η σημασία των νεφρών για τον οργανισμό φαίνεται από την παροχή αίματος σε αυτούς, η οποία αντιπροσωπεύει το ~25% της συνολικής παροχής αίματος από την καρδιά – αρκετά υψηλή αν σκεφτεί κανείς ότι οι νεφροί αποτελούν το 0,5% του βάρους του σώματος.Είναι τα πολύπλοκα εργαστήρια του οργανισμού για τη ρύθμιση του αλατιού, του νερού, των οξέων και των ηλεκτρολυτών. Ακόμη, παράγουν σημαντικό αριθμό ορμονών που επηρεάζουν διάφορες λειτουργίες του σώματος. Αναλυτικά, παράγουν βιταμίνη D, η οποία ρυθμίζει τη διακίνηση ασβεστίου και φωσφόρου για την υγεία των οστών, ερυθροποιητίνη, η οποία διεγείρει την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, παραθορμόνη, καθώς και ουσίες οι οποίες βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Τέλος, οι νεφροί επεξεργάζονται και απομακρύνουν από τον οργανισμό φάρμακα και τοξίνες.

Χρόνια Νεφρική Νόσος

Τη μείωση της λειτουργίας των νεφρών όταν αδυνατούν, λιγότερο ή περισσότερο, να εκτελέσουν τις βασικές τους λειτουργίες την ονομάζουμε χρόνια νεφρική νόσο. Η ύπαρξη παθολογικών ευρημάτων ή ειδικών δεικτών βλάβης, όπως διαταραχές στη σύνθεση του αίματος ή των ούρων ή των απεικονιστικών εξετάσεων, καθώς και η ύπαρξη νεφρικής ανεπάρκειας για χρονικό διάστημα άνω των τριών μηνών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει η σωστή διατήρηση της ομοιοστασίας του οργανισμού. Οι νεφροί δεν μπορούν να διαχειριστούν τα υγρά του οργανσιμού, τους ηλεκτρολύτες, το pH του αίματος, τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού, καθώς επίσης δεν είναι σε θέση να παράγουν τις ορμόνες που φυσιολογικά παράγουν (βιταμίνη-D, παραθορμόνη, ερυθροποιητίνη).
Οι διαταραχές στους νεφρούς μπορεί να επιφέρουν επιπλοκές στον οργανισμό. Μάλιστα, οι βλάβες των νεφρών στα αρχικά στάδια δεν εντοπίζονται εγκαίρως, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην αντιμετωπίζονται αλλά και να επιδεινώνονται.
Υπάρχουν πολυάριθμες αιτίες νεφρικής νόσου. Δύο από τις κυριότερες αποτελούν ο σακχαρώδης διαβήτης και η υψηλή πίεση αίματος (η γνωστή ως αρτηριακή υπέρταση). Ο διαβήτης χαρακτηρίζεται από υψηλό σάκχαρο αίματος και προσβάλλει τα αγγεία του σώματος προκαλώντας έτσι δυσλειτουργία πολλών οργάνων, όπως καρδιά, μάτια, νεύρα και νεφρούς. Η υπέρταση, ειδικά όταν δε ρυθμίζεται ικανοποιητικά με φάρμακα, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές επιπλοκές, εγκεφαλικά επεισόδια και χρόνια νεφρική νόσο.

Επίσης άλλες νοσηρές καταστάσεις που προσβάλλουν τους νεφρούς είναι:

Νοσήματα που δημιουργούν φλεγμονή και βλάβη των νεφρών και ονομάζονται σπειραματονεφρίτιδες
Κληρονομικές παθήσεις των νεφρών, όπως η πολυκυστική νόσος
Δυσμορφίες που δημιουργούνται εκ γενετής
Παθήσεις γενικευμένες του οργανισμού που προσβάλλουν το αμυντικό/ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού, όπως συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
Απόφραξη του απαγωγού συστήματος των νεφρών από λίθους, καρκίνο ή από τον προστάτη στους άνδρες
Συχνές επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις
Κατάχρηση φαρμάκων και απαγορευμένων ουσιών

Τα συμπτώματα της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου
Η ΧΝΝ είναι μια «σιωπηλή» νόσος – οι μισοί πάσχοντες δε γνωρίζουν ότι έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Τα συμπτώματα της ΧΝΝ συχνά δεν εμφανίζονται παρά μόνο όταν έχει ήδη χαθεί περισσότερο από 50% της λειτουργίας των δύο νεφρών.
Τα συμπτώματα σε προχωρημένο στάδιο της ΧΝΝ είναι :

Μειωμένη ή και καθόλου παραγωγή ούρων (ανουρία)
Κόπωση
Μειωμένη εγρήγορση
Σύγχυση
Χλωμό δέρμα
Ταχυπαλμία
Ξηροστομία
Αίσθημα δίψας

Οι συνήθεις επιπλοκές της είναι:

Υπέρταση
Αναιμία
Δυσλιπιδαιμία
Οστεοπάθεια
Υποσιτισμός
Νευροπάθεια
Αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου
Μειωμένη λειτουργικότητα και ευεξία.

Η χρόνια νεφρική νόσος αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Η Διεθνής Ένωση Νεφρολογικών Ιδρυμάτων εκτιμά ότι περισσότεροι από 500 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν κάποιου βαθμού Χρόνια Νεφρική Νόσο, δηλαδή σχεδόν ένα στα 10 άτομα του γενικού πληθυσμού, ενώ η ασθένεια διαγιγνώσκεται σε περίπου 250.000 νέους ασθενείς κάθε χρόνο. Σε όλο τον κόσμο περίπου 1,7 εκατομμύρια άτομα λαμβάνουν θεραπεία για νεφροπάθεια τελικού σταδίου.

Η διάγνωση της νόσου μπορεί να γίνει με τη βοήθεια των παρακάτω απλών εξετάσεων :

Γενική ούρων (ανίχνευση πρωτεϊνουρίας, αιματουρίας κλπ.)
Εξέταση αίματος (μέτρηση κρεατινίνης) για τον υπολογισμό του ρυθμού της σπειραματικής διήθησης GFR, ενός πολύ αξιόπιστου δείκτη της νεφρικής λειτουργίας, που πρέπει να ελέγχεται τακτικά στις ομάδες κινδύνου.
Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως για παράδειγμα υπερηχογράφημα.

Η πρόληψη της χρόνιας νεφρικής νόσου περιλαμβάνει:

Αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου: (μεγάλη ηλικία, μικρό βάρος κατά την γέννηση, οικογενειακό ιστορικό χρόνιας νεφρικής νόσου).
Αναγνώριση των παραγόντων έναρξης: (σακχαρώδης διαβήτης, αυξημένη αρτηριακή πίεση, αυτοάνοσα νοσήματα, λιθίαση ουροποιητικού, πολυκυστική νόσος, συγγενείς διαμαρτίες της διάπλασης).

Η θεραπεία της χρόνιας νεφρικής νόσου περιλαμβάνει:

Αναγνώριση και αναστολή, εάν είναι δυνατόν, των παραγόντων εξέλιξης: ( έλεγχος επιπέδων σακχάρου, αρτηριακής πιέσεως, λευκωματουρίας, χοληστερολαιμίας, παχυσαρκίας, ειδική θεραπεία έναντι σπειραματικών ή σωληναριο-διάμεσων νοσημάτων ).
Θεραπεία των ίδιων των επιπλοκών της νεφρικής νόσου ( αρτηριακή υπέρταση, λευκωματουρία, αναιμία, οστική νόσος, διαταραχή της θρέψης
Φαρμακευτική: Ανάλογα με το γενεσιουργό αίτιο, αλλά και για τις προαναφερθείσες επιπλοκές της νεφρικής νόσου.
Θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας: Προκειμένου για χρόνια νεφρική νόσο τελικού σταδίου. Οι επιλογές σε αυτή την περίπτωση είναι οι κάτωθι:

– Αιμοκάθαρση:
Ο ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία κάθαρσης του αίματος του από τις άχρηστες μεταβολικά ουσίες μέσω ειδικού μηχανήματος αιμοκάθαρσης, συνήθως τρείς φορές την εβδομάδα και στην συνέχεια τροποποιείται ανάλογα με τον ασθενή ο τρόπος και η διάρκεια της αιμοκάθαρσης, ανάλογα με τα συμπαρομαρτούντα νοσήματα και τις συνήθειες και του τρόπου ζωή του.

– Περιτοναϊκή κάθαρση:
Ο ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία κάθαρσης από τις άχρηστες μεταβολικά ουσίες μέσω ειδικών διαλυμάτων που εισέρχονται στην περιτοναϊκή κοιλότητα, καθημερινά.

– Νεφρική μεταμόσχευση:
Ο ασθενής δέχεται ένα νεφρικό μόσχευμα. Το εν λόγω μόσχευμα μπορεί να προέρχεται από ζώντα ή πτωματικό δότη. Ο ασθενής δεν χρειάζεται να συνεχίσει αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση. Είναι επιβεβλημένη όμως η συνεχής χορήγηση φαρμάκων (τα λεγόμενα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα), προκειμένου να αποτραπεί η απόρριψη του νεφρικού μοσχεύματος από τον οργανισμό.

ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Για την προστασία τόσο έναντι της νεφρικής όσο και έναντι της καρδιαγγειακής νόσου απαιτείται :

Τακτικός ιατρικός έλεγχος
Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
Έλεγχος της γλυκόζης, της χοληστερίνης και της αναιμίας
Διακοπή του καπνίσματος
Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας
Έλεγχος του σωματικού βάρους